- Inwestycje w Europie: po bezprecedensowym wstrząsie gospodarczym nastąpił szybki rozkwit inwestycji dzięki interwencji publicznej
- Wsparcie przeznaczono na zaspokojenie krótkoterminowych potrzeb firm w zakresie płynności po kryzysie, z pominięciem przedsiębiorstw zombie, których kondycja finansowa była już i tak słaba
- Wsparcie w ramach polityki stanowiło impuls do transformacji – firmy wznowiły swoje plany inwestycyjne, rozpoczęły proces cyfryzacji i przygotowują się do inwestycji w zieloną technologię
- Wstrząs gospodarczy wywołany pandemią COVID-19 pogłębił jednak istniejące nierówności geograficzne i społeczne
Wstrząs wywołany pandemią COVID-19 pokazał skuteczność polityki jako narzędzia. Szybki ponowny rozkwit inwestycji w Europie (z wyjątkiem Irlandii, która pozostaje w tyle pod względem inwestycji realnych) świadczy o istotnym znaczeniu wsparcia publicznego, jeśli chodzi o łagodzenie wpływu wstrząsu gospodarczego na firmy i gospodarstwa domowe. Pewne oznaki wskazują jednak na to, że kryzys wywołany pandemią COVID-19 spotęgował dotychczasowe asymetrie i nierówności – skutki pandemii nie są bowiem odczuwalne równomiernie w całej Europie. Poszczególne regiony odbudowują swoje gospodarki w różnym tempie. Choć cyfryzacja i transformacja ekologiczna gospodarki przyspieszają gruntowne zmiany strukturalne, Europie grozi dalsze pogłębienie nierówności.
Poniżej przedstawiono niektóre istotne wnioski z raportu EBI dotyczącego inwestycji za 2022 rok, pt. „Ożywienie gospodarcze jako katalizator zmian”. W raporcie, który jest najbardziej kompleksowym, regularnym badaniem inwestycji w UE, przeanalizowano wpływ pandemii na obywateli, firmy i kraje w Unii Europejskiej. Dokument wybiega również w przyszłość – zawiera analizę inwestycji na rzecz przeciwdziałania zmianie klimatu i inwestycji w dziedzinie cyfryzacji oraz wskazuje, jak wykorzystać odbudowę gospodarczą jako bodziec do transformacji. Omówiono w nim także rolę wsparcia publicznego w zapewnieniu sprawiedliwej odbudowy i zapobieganiu pogłębianiu się nierówności.
Najważniejsze wnioski można znaleźć tutaj.
Z pełną wersją raportu można zapoznać się tutaj.
„Wsparcie publiczne miało i nadal ma istotne znaczenie dla ochrony miejsc pracy i utrzymania działalności gospodarczej podczas pandemii. Nasz najnowszy raport dotyczący inwestycji pokazuje jednak, że różne czynniki społeczne i regionalne, które istniały przed kryzysem, potęgują nierównomierny proces odbudowy i pogłębiają istniejące zróżnicowanie” – powiedział wiceprezes EBI Ricardo Mourinho Félix. „Właśnie dlatego EBI konsekwentnie dąży do tego, aby możliwości wynikające z przejścia na bardziej ekologiczną i cyfrową gospodarkę były wykorzystywane w całej Unii Europejskiej. Modernizacja infrastruktury musi pociągać za sobą dalsze inwestycje w infrastrukturę społeczną – w szczególności w rozwój talentów i umiejętności oraz w szkolenia. W ten sposób ta historyczna transformacja będzie sprawiedliwa dla wszystkich”.
„W ciągu niespełna dwóch lat realny produkt krajowy brutto (PKB) i inwestycje powróciły do poziomów sprzed pandemii. Choć wsparcie w ramach polityki miało istotne znaczenie dla ożywienia gospodarczego, to kryzys jeszcze się nie zakończył. Wciąż występują podatności na zagrożenia i ryzyko asymetrii, a zdolność firm i obywateli do przystosowania się do nowej normalności dopiero zostanie zweryfikowana. Istniejące trudności potęguje rozprzestrzenianie się wariantu omikron, co znacznie zwiększa panujące poczucie niepewności” – dodała Debora Revoltella, główna ekonomistka EBI. „Teraz należy skupić się na przyszłości. Przystosowanie się do nowej normalności oraz czerpanie korzyści z ekologicznej i cyfrowej transformacji wymagają ogromnych nakładów inwestycyjnych. Inwestycje publiczne i prywatne muszą się wzajemnie uzupełniać. Wymaga to dalszej koncentracji polityki na inwestycjach publicznych oraz wzmożenia wysiłków zmierzających do pobudzenia inwestycji prywatnych”.
Inwestycje w Unii Europejskiej: wsparcie w ramach polityki osłabiło wpływ kryzysu na przyszłe inwestycje
W całej Europie realne nakłady brutto na środki trwałe, będące miarą inwestycji, spadły znacząco w 2020 roku, choć w mniejszym stopniu, niż przewidywano. Co więcej, inwestycje odbudowały się po szoku wywołanym pandemią w ciągu zaledwie dwóch lat, mimo że w przeszłości – po światowym kryzysie finansowym – zabrało to więcej niż dekadę. Do końca drugiego kwartału 2020 roku inwestycje realne w Unii Europejskiej spadły aż o 14,6% w stosunku do czwartego kwartału 2019 roku. Szybko jednak odbiły się one od dna i do drugiego kwartału 2021 roku powróciły do poziomu z 2019 roku (z wyłączeniem Irlandii).
Początkowo wstrząs wywołany kryzysem związanym z pandemią COVID-19 miał przeważnie masowy charakter i dotknął wszystkie kraje Unii Europejskiej; obecnie jednak jego wpływ jest bardziej nierównomierny, a inwestycje odbudowują się w różnym tempie. Do drugiego kwartału 2021 roku w 20 krajach członkowskich UE realne nakłady brutto na środki trwałe były na poziomie wyższym niż przed pandemią (w porównaniu z czwartym kwartałem 2019 roku), a w siedmiu krajach – poniżej poziomu sprzed kryzysu.
Z raportu EBI dotyczącego inwestycji wynika, że choć wsparcie publiczne było szeroko rozpowszechnione i skierowane do firm najbardziej potrzebujących, to jednak nie było ono przeznaczone dla firm zombie, których kondycja finansowa była już i tak słaba. Znacznie większe szanse na otrzymanie wsparcia w ramach polityki miały firmy dysponujące niewielkim buforem gotówkowym. Tymczasem wskaźniki świadczące o długotrwałej niewydolności finansowej, takie jak nadmierne zadłużenie, niski wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem czy niska rentowność aktywów, nie miały znaczącego wpływu na to, czy dana firma otrzymała pomoc.
Co ważniejsze, wsparcie w ramach polityki pozwoliło firmom na utrzymanie planów inwestycyjnych niezależnie od tego, jak duże były ich straty na sprzedaży. Firmy, które otrzymały wsparcie, miały jednocześnie większe szanse na utrzymanie swoich programów inwestycyjnych, a tym samym na przyspieszenie transformacji.
W tym roku firmy europejskie przewidują zwiększenie inwestycji. Choć w poprzednim roku odsetek firm dokonujących inwestycji był stosunkowo niski (79%), to saldo netto dla firm planujących większe inwestycje w 2021 roku wyniosło +18%, co stanowi gwałtowny zwrot w porównaniu z rokiem poprzednim (-28%). Wskaźniki nastrojów w odniesieniu do klimatu gospodarczego i dostępności finansowania wewnętrznego znów zaczynają przybierać korzystne wartości w miarę utrwalania się ożywienia gospodarczego.
Wsparcie w ramach polityki ochroniło inwestycje firm przed niekorzystnym wpływem kryzysu na sprzedaż
Wsparcie w ramach polityki oraz plany inwestycyjne, według strat na sprzedaży